Sleutelbeen

Gebroken sleutelbeen of sleutelbeenfractuur

Gebroken sleutelbeen (clavicula) wordt veroorzaakt door een val op de hoek van de schouder of op de uitgestrekte arm (veelal fietsongeval). Andere benaming: Claviculafractuur. De clavicula is het bot dat het schouderblad (scapula) met het borstbeen (sternum) verbindt. De clavicula maakt deel uit van de schoudergordel. Classificatie: De fractuurlijn van een clavicula fractuur of gebroken sleutelbeen is in veel gevallen in het middengedeelte of schacht van de clavicula gelegen. Een meer laterale of mediale fractuurlijn is echter ook mogelijk. Een clavicula fractuur is een veel voorkomende fractuur.

Symptomen

De voornaamste kenmerken van een sleutelbeenbreuk zijn:

  • Pijn, Pijn vermindert als u uw arm ondersteunt.
  • Zichtbare standafwijking
  • Sterk beperkte bewegingen in de schouder (mede door de pijn). Bij kind vaak enig teken.
  • Zwelling of kraken ter hoogte van het sleutelbeen.
  • Echymmose (blauwe plek) ter hoogte van het sleutelbeen.

Diagnose en onderzoek

Omdat het sleutelbeen door zijn ligging zo makkelijk is te onderzoeken, kan de arts na zijn onderzoek meestal met zekerheid vaststellen of uw sleutelbeen gebroken is. De arts zal ook aandacht hebben voor mogelijk letsel van huid, bloedvaten en zenuwen veroorzaakt door de (scherpe) fractuurranden.

Behandeling

Na de juiste diagnose kiest uw arts in overleg met de patiënt de gepaste behandeling: draagdoek (conservatieve behandeling), elastische intramedullaire nagel (ESIN) of plaat- en schroefosteosynthese (PSOS). De behandeling van een clavicula fractuur kan bestaan uit een conservatieve of operatieve behandeling waarbij de behandelkeuze bepaald wordt door een aantal factoren. In grote lijnen kan worden gesteld dat een clavicula fractuur of gebroken sleutelbeen conservatief behandeld zal worden tenzij er sprake is van begeleidend letsels van huid, bloedvaten of zenuwen. Ook aanzienlijke verplaatsing van de botfragmenten of cosmetische aspecten kunnen overwegingen zijn om over te gaan tot operatief ingrijpen.

Conservatieve behandeling: Het is (gelukkig) bijna altijd een gemakkelijk genezende botbreuk. Er doen zich zelden complicaties voor. De behandeling is eenvoudig; enige weken rust is alles wat nodig is. De sleutelbeenbreuk wordt meestal geïmmobiliseerd in een adductieverband of mitella (Cijfer 8 verband), pijnstilling en rust. Bij kinderen: meestal groenhoutbreuk (= twijgbreuk), met intakt beenvlies. Geneest altijd. Het dragen van de mitella is maar één tot drie weken nodig volgens de pijn. 's Nachts hoeft de mitella niet om.
 

 
 

Wanneer het kind weinig of geen last meer heeft, is de mitella niet meer nodig. De functie van schouder en arm herstelt doorgaans binnen enkele weken volledig. Het is verstandig sport en gymnastiek pas 6 weken na het ongeval te hervatten. Bij volwassenen: In het algemeen dient een mitella 3 tot 5 weken te worden gedragen. De laatste 2 weken hoeft dat niet de gehele dag meer. Tijdens douchen/baden en 's nachts kan de mitella worden afgedaan. Indien er een sterk afwijkende stand bestaat, wordt dit in de loop van de eerste week meestal minder.
 

 

Van zodra de pijn dit toelaat starten met pendeloefeningen (oefenen op geleide van de pijn). Na 4 tot 6 weken dient de arm weer goed boven het hoofd bewogen te kunnen worden. Zeldzaam is kine noodzakelijk. Na 6 weken is de breuk zodanig genezen, dat de meeste arbeid weer verricht kan worden. Zware lichamelijke arbeid, waarbij de schouder veel wordt belast, zal misschien enkele weken langer moeten wachten. Complicaties: Na de genezing van de breuk kan een verdikking van het bot ter plaatse van de breuk zichtbaar blijven. Ook kan de schouder wat verkort zijn, omdat het sleutelbeen door de breuk korter is geworden. Op de functie van de schouder heeft dat doorgaans geen enkel invloed.  Er bestaat ook een mogelijkheid dat de breuk niet heelt.

Operatieve behandeling: Slechts in uitzonderingsgevallen is er een indicatie (= reden) voor een operatie. Een reden voor een operatie kan zijn dat een botstuk door de huid dreigt heen te gaan. Ook economische redenen of bij sporters kan een heelkundige behandeling overwogen worden. Een (sterk) afwijkende stand alleen is in het algemeen geen goede reden voor een operatie.

 

De nadelen van een operatie (ontsierend litteken, infectiekans) wegen niet op tegen de voordelen (standcorrectie). De anatomische stand van de botfragmenten wordt tijdens een operatie zoveel mogelijk hersteld en de fractuur gefixeerd met een plaat en schroeven (PSOS) of elastische intramedullaire nagel (ESIN).  Complicaties: De meest voorkomende complicaties van de heelkundige behandeling zijn gelukkig  eerder zelden. Infectie, wondproblemen, niet helende fractuur, loslating van het fixatiemateriaal met verplaatsen van de breuk naar een onacceptabele stand zijn de meest voorkomen en ernstige complicaties. Het uiteindelijke resultaat zal niet alleen afhangen van de behandeling en de revalidatie, maar ook van de leeftijd, de levensstijl (roken, alcohol, ), de sterkte van het bot en de algemene gezondheidstoestand van de patiënt. Ook deze factoren zullen bij de besluitvorming overwogen worden.

Deze content werd geschreven door : Dr. Yves Devlies, Dr. Stijn MuermansDr. Peter StuerDr. Alexander RyckaertDr. Karel Willems

Meer info over aandoeningen van de Schouder - Schouderprothese - Peesoperatie