Hallux Valgus en de behandeling van de pijnlijke grote teen

Wat is Hallux Valgus?

"Hallux" is de Latijnse benaming voor de grote teen. Bij een "hallux valgus" gaat de grote teen in de richting van de kleine teen groeien (= valgus). Samen met dit groeien, ontstaat er aan de binnenzijde van de basis van de grote teen een benige knobbel (= bunion), deze ontstaat door het deviëren van het middenvoetbeentje van de grote teen naar binnen. Het gewrichtje waarrond het allemaal te doen is noemt men het MTP (=metatarso-phalangeaal) gewricht. Naast het gewricht, zijn er ook veranderingen ter hoogte van de weke delen; zo zien we uitrekking van kapsel, ligamenten en spieren aan de binnenzijde en inkrimpen/samentrekken van de structuren aan de buitenzijde.
 

Oorzaak Hallux Valgus

Voornamelijk door schoenen

Schoenen zijn de belangrijkste uitwendige factor die het ontstaan en de evolutie van hallux valgus beïnvloeden. Voornamelijk de damesschoenen die frequent te smal zijn (uit studie is gebleken dat deze gemiddeld ongeveer 2cm te smal zijn voor de voet), plus het feit dat deze vaak een hoge hiel hebben, wat de druk op de voorvoet nog doet toenemen.

Voornamelijk bij vrouwen

De frequentie van hallux valgus bij vrouwen is 9-maal hoger dan bij mannen. Dit kan deels door erfelijke factoren (uit studies is gebleken dat 60% van de gevallen familiaal zijn) verklaard worden maar ook de modieuze vrouwenschoen is hiervoor verantwoordelijk.

Types hallux valgus

Grosso modo onderscheiden we 2 vormen; de juveniele hallux valgus, indien hij ontstaan is voor of tijdens de puberteit. En de adulte hallux valgus, indien hij later ontstaat.

Klachten Hallux Valgus

Meest frequent situeert de pijn zich aan de benige knobbel. De bunion begint te ontsteken (bursitis of slijmbeursontsteking) en wordt vuurrood en heel pijnlijk. De grootte van de bunion is niet steeds bepalend voor de graad van pijn die men heeft, zo kunnen mensen met een relatief kleine bunion veel pijn hebben en niet meer in staat zijn om nog op een comfortabele manier schoenen te dragen. Maar daarnaast komt men ook klagen over pijn ter hoogte van het gewrichtje aan de basis van de teen of pijn boven of onder de 2de teen. Ook het probleem van het dragen van schoenen of het uitzicht van de voet zijn vaak terugkomende klachten.

Behandeling Hallux Valgus

Conservatieve behandeling Hallux Valgus

Aanvankelijk proberen we steeds het probleem aan te pakken zonder operatie (=conservatief), er zijn dan 3 punten waarop we kunnen ingrijpen:

1. Schoenaanpassingen:

   • Het vermijden van smalle schoenen en hoge hakken (liefst minder dan 3 cm).

   • Probeer steeds schoenen aan te schaffen die vervaardigd zijn uit zacht leder, en laat indien mogelijk de schoen uitrekken over de bunion. Let er ook steeds op dat er geen naad is ter hoogte van de bunion (dit geeft irritatie en alle gevolgen van dien).

   • In uitgesproken gevallen kan er steeds gedacht worden aan het laten maken van schoenen op maat ((semi-)orthopedische schoenen)

2. Steunzolen: Deze zijn zeker aan te raden in het geval dat er ook platvoeten (= pes planus) of metatarsalgie-klachten (= pijn thv de bal van de voet) aanwezig zijn. Opgelet: deze verkleinen op hun beurt de plaats in de schoen!

3. Nachtspalken: Het is belangrijk om te weten dat deze de aandoening niet corrigeren, bij de juveniele vorm kan men ze proberen te gebruiken om een verergering tegen te gaan.

Hallux Valgus Operatie - behandeling met operatie

Er zijn 2 grote redenen voor een behandeling met een hallux valgus operatie:

1. de pijnlijke hallux valgus die niet verbeterd met de bovenstaande niet-operatieve behandeling

2. de weinig pijnlijke, maar snel toenemende hallux valgus

Belangrijk om te weten is dat er geen zogenaamde "standaardoperatie" is voor de hallux valgus. De aangewende methode zal onder andere afhangen van : eventuele onderliggende anatomische afwijkingen, vb artrose, de ernst (gradatie) van de afwijking, de leeftijd en activiteitsniveau van de patiënt.

We kunnen de hallux valgus operatie indelen in 4 grote groepen, vaak worden er combinaties gemaakt met deze technieken.

1. Het herstellen van de weke delen: dit is vooral het corrigeren van de uitgerokken/ingekrompen structuren rond het MTP-gewrichtje.

2. Osteotomie: dit is het breken van de teen, waarna hij opnieuw wordt rechtgezet en gefixeerd met schroefjes.

3. Arthrodese: dit is het verwijderen van het MTP-gewricht en fixeren van het overgebleven bot, met als doel het aan elkaar vastgroeien van grote teen en middenvoetsbeentje in gecorrigeerde positie.

Video: Zorgpad Hallux Valgus Operatie

 

Brochure

HALLUX VALGUS OPERATIE
1. Inleiding.
Deze brochure heeft tot doel U nadere uitleg te verstrekken over de hallux valgus operatie die U kortelings zal ondergaan. Deze informatie heeft u ongetwijfeld al besproken met de behandelende geneesheer. De bedoeling is hier om een en ander nog eens te herhalen. Mocht u nog nadere toelichting wensen, dan kan U dat uiteraard ten alle tijden rechtstreeks vragen aan uw behandelende arts.

2. Bepaling.
Hallux valgus betekent een scheefstand van de grote teen. Dit is vaak een gevolg van te nauw schoeisel of overdreven hakhoogte, gedurende jaren gedragen. Dit komt meestal voor bij vrouwen. Soms is er een familiale aanleg. Er zijn ook jeugdige vormen. Dit geeft vaak aanleiding tot een pijnlijke knobbel aan de binnenzijde van de grote teen. Soms geraakt deze knobbel ontstoken. Er is mechanische hinder bij het dragen van schoeisel. Op den duur kan er ook aantasting van de kleinere tenen optreden, met scheefstand en eventueel hamerteen misvorming, en kruipt de grote teen onder of over de tweede teen. Op termijn kan er een gedeeltelijke ontwrichting optreden van de grote teen met toename van de afwijking en progressieve arthrose. De toestand kan echter ook vrij stabiel blijven. Indien U hiervan veel last ondervindt, kan de teen best worden gecorrigeerd via een hallux valgus operatie. Dit kan op verschillende manieren, afhankelijk van de graad van aantasting.

3. Techniek.
Voorafgaand aan de  hallux valgus operatie worden, al naar gelang de leeftijd en toestand van de patiënt een aantal onderzoeken uitgevoerd met het oog op de verdoving (onderzoek van hart, longen, bloedstolling, enzovoort).

- De operatie gebeurt onder peridurale of algemene verdoving. Dit bespreekt U best met de anesthesist.

- U veblijft gewoonlijk een tweetal nachten in het ziekenhuis.

- Voorafgaand aan de hallux valgus operatie moet u uiteraard de anesthesist inlichten over eventuele problemen (allergie, eventuele problemen bij vroegere narcose, vroegere ziekten en operaties, medicatiegebruik, bloedingsneiging en dergelijke).

- Tijdens en tot na de hallux valgus operatie wordt een infuus aangebracht.

- Voor de operatie wordt gebruik gemaakt van de zogenaamde bloedleegte: met een rubberen band wordt het bloed weggedrukt uit het lidmaat waarna een knelband (zoals een bloeddrukmeter) wordt aangelegd. Hierdoor is het mogelijk om gedurende de operatie bloedvrij te werken.

- Er gebeurt een ontsmetting van de wonden met een ontsmettingsproduct.

- Er wordt een insnede gemaakt aan de binnenzijde van de grote teen en voorvoet. Soms is er een bijkomende insnede over de voetrug en zonodig aan de kleinere tenen.

- Al naar gelang de ernst van de aandoening, wordt er een verschillende techniek toegepast. Meestal gebeurt er een osteotomie (correctieve breuk) van het eerste middelvoetsbeen alsook het eerste teenkootje. Dit wordt gewoonlijk vastgezet (osteosynthese) met schroefjes en krammetjes. Bijkomende correcties aan de klein tenen (vb. hamertenen) worden meestal tijdelijk vastgezet met pinnetjes gedurende een 6-tal weken. Na deze periode kunnen ze gewoonlijk tijdens de raadpleging worden verwijderd.

- Bijkomend wordt het buitenste gewrichtskapsel met spieraanhechting wat losgemaakt om de teen mooi terug over het gewricht te centreren. Aan de binnenzijde wordt een opspanning van het kapsel verricht. Dit geeft soms aanleiding tot wat stijfheid van de grote teen, die na genezing van de osteotomie mag gemobiliseerd worden.

- In geval van ernstige arthrose is het soms nodig de grote teen vast te zetten in de gecorrigeerde stand. De teen wordt zo geplaatst dat hij een goede afrol toestaat bij het stappen, waarvoor hij wel wat opwaarts moet worden gericht.

4. Normale gevolgen en nabehandeling.
Na de  hallux valgus ingreep wordt gewoonlijk een tijdelijk verband aangelegd. Het verband wordt voor ontslag uit het ziekenhuis nog vervangen. U krijgt een speciale postoperatieve verbandschoen. Op deze verbandschoen mag na 1 week al gesteund worden. Na een tweetal weken worden de hechtingen verwijderd.
- De eerste dagen na de ingreep kan de voet pijnlijk zijn. Hiervoor krijgt U de nodige pijntherapie. Geleidelijk aan zal de pijn afnemen.

- In de eerste weken is het aangeraden geregeld hoogstand aan te nemen voor het been, daar dit nog makkelijk zwelt bij te langdurig afhangen, met toenemende pijn tot gevolg.

- Tijdens de eerste weken wordt anti-thromboseprofylaxe toegediend. Dit bestaat uit dagelijkse onderhuidse spuitjes om flebitis of klontervorming en embolie tegen te gaan.

- Indien er pinnetjes gebruikt werden , worden deze na 6 weken in het kabinet verwijderd.

- Na een 6-tal weken mag U zo mogelijk normale (voldoende ruime) schoenen proberen. Soms is er echter nog wat zwelling, die geleidelijk afneemt. U kan dan eerst stappen in een wijde sandaal.

- Naar de toekomst toe is het best geen te nauw schoeisel te dragen en geen al te hoge hakhoogte te kiezen, daar de afwijking dan terug kan toenemen.

- Ondanks de ingreep kan het toch nodig zijn achteraf nog steunzolen te dragen.

5. Complicaties.
De volgende complicaties zijn mogelijk na hallux valgus operatie, doch zijn hiertoe niet beperkt.

- Wondinfectie: zoals bij elke heelkundige ingreep kan er een infectie optreden van de wonde, ondanks de genomen voorzorgen. Meestal is dit goed behandelbaar met aangepaste antibiotica.

- Pin tract infectie: bij gebruik van percutane pinnetjes kan hiervan eveneens infectie optreden. Zo antibiotica niet helpen, dienen ze soms vroegtijdig te worden verwijderd.

- Diepe veneuze trombose, flebitis en longembolie: ondanks toediening van anticoagulantia kan deze verwikkeling soms toch nog optreden. Het betreft klontervorming in de aders die soms meegevoerd kunnen worden naar de longen (embolie). Een opname is dan vereist voor ontstollingstherapie die thuis meestal
medicamenteus dient te worden voortgezet.

- Gevoelsverlies: gezien de huidzenuwen de insnedeplaats soms doorkruisen, kan hiervan rechtstreeks letsel optreden of door wondretractie (zenuwkneuzing). Dit veroorzaakt een tijdelijke of zelden blijvende gevoelloosheid in een deel van de voet.

- Reflex Sympathische Dystrofie (RSD), Complex Regional Pain Sydrome (CRPS) of Sudeck-atrofie: dit is een onverwachte stoornis van de lokale bloedsvoorziening met initieel uitgesproken zwelling, warmtegevoel, tintelingen, zweterigheid, klamheid en glanzen van de huid, alsook lokale osteoporose. Indien deze tekenen zich voordoen, dient U uw arts spoedig te contacteren, gezien er bij vroegtijdige behandeling meestal een gunstige prognose is.

- Pseudarthrose of niet aaneengroeien van het bot: ondanks de beste fixatietechnieken heeft het bot soms onvoldoende helingsneiging. Er kan dan een bijkomende ingreep vereist zijn.

- Risico’s van de verdoving: deze bespreekt U best met de anesthesist.

6. Instemmen met de operatie.
Deze tekst heeft als doel U de meest relevante informatie te verschaffen omtrent hallux valgus operatie. Uiteraard is ze niet volledig, en indien U verdere vragen heeft, aarzel dan niet om voldoende uitleg te vragen aan uw chirurg, alvorens U definitief tot de hallux valgus operatie beslist..

7. Verbandinstructies
De windel enkele keren rond de voet wikkelen. Daarna achter de grote teen naar boven halen. Over de grote teen terug naar de binnen onderzijde van de voet aanspannen en terug rond de voorvoet wikkelen, terwijl de teen naar de binnenzijde wordt aangetrokken (wég van de andere tenen).
Deze cijfer 8 vorm enkele keer herhalen zonder af te snoeren.

Deze content werd geschreven door : Dr. Stijn Muermans, Dr. Mark van Dijk, Dr. Jan Van Oost